Kabakulak aşısı, kabakulak hastalığından korunma amacıyla yapılan bir aşıdır. Bu aşı, kabakulak hastalığından korunmanın en etkili yolu olarak kabul edilmektedir. Çocukluk çağında kabakulak aşısı iki doz şeklinde uygulandığında, uzun süreli bir korunma sağlanabilir. Bu bağlamda, ilk doz 1-1,5 yaş aralığında, ikinci doz ise 2-6 yaşları arasında uygulanmalıdır. Kabakulak aşısı yapılacak kişilerin sağlıklı olması ve kabakulak hastalığına neden olan virüsle enfekte olmaması gerekmektedir. Bu şekilde hastalıktan %85-95 oranında korunma sağlanabilir. Kabakulak aşısının ilk lisanslı kullanımı 1948 yılında gerçekleşmiştir. Ancak, bu ilk aşıların etkisi kısa süreli olmuştur. Daha sonra, 1960'lı yıllarda aşı geliştirilerek kullanıma devam edilmiştir. Bu aşılar, kabakulak virüsünün zayıflatılmasıyla etkili olmuştur.

Kabakulak aşısı oldukça güvenli olup, hafif yan etkileri bulunan bir aşıdır. Aşı yapılan bölgede hafif ağrı ve şişkinlik gibi yan etkiler görülebilir. Bunun dışında, aşıdan 5-12 gün sonra hafif ateş oluşabilir. Bu etkiler dışında ciddi yan etkiler tespit edilmemiştir. Aşı olan kişilerde nörolojik etkiler görülmez. Ancak, hamile kadınlara ve bağışıklık sistemi hastalıkları olanlara, bağışıklık sistemini baskılayan tedavi uygulanan kişilere önerilmez. Hamilelikte anne karnındaki bebekler açısından sorun olabilir ve düşük riski yaşanabilir. Bazı aşılar yumurta alerjisi olanlarda uygulanmazken, kabakulak aşısı yumurta alerjisi olanlara dahi yapılabilir. Trombositopenik purpura ya da trombositopeni öyküsü olan kişilerde de önlem alındığı takdirde aşı uygulanabilir. Kişiye yakın zamanda kan ya da kan ürünleri verilmişse, immunoglobulin verilmişse kabakulak aşısı yaklaşık 3-11 ay ertelenerek yapılabilir.

Ülkemizde ve dünyada kabakulak aşısı, kızamık ve rubella aşısıyla beraber MMR (Measles, Mumps, Rubella) adı verilen kombinasyon şeklinde aşı programında yer almaktadır. Ayrıca, su çiçeği aşısıyla birlikte MMRV adı verilen kombinasyonlar da kullanılmaktadır. Kabakulak aşısının düzenli yapıldığı ülkelerde, hastalığın ciddi derecede azaldığı tespit edilmiştir. Kişilere uygulanan tek doz kabakulak aşısı %90-95 oranında korunma sağlarken, ikinci doz aşıdan sonra bu koruyuculuk %95-99 oranına çıkmaktadır. Bu koruyuculuk, aşının soğuk zincir kurallarına göre taşınması ve uygulanmasıyla sağlanabilir. Kabakulak aşısı deri altına uygulanır ve başka aşılarla birlikte yapılabilir. Ancak, kabakulak aşısı yapıldıktan sonra yaklaşık 1 ay geçmeden diğer aşıların yapılmaması gerekmektedir. Kabakulak aşısı sadece çocuklara değil, her yaştan kişiye uygulanabilir. Sadece yukarıda belirtilen durumlarda aşının yapılması sakıncalı olabilir.

Kabakulak aşısının ilk lisanslı kullanımı 1948 yılında gerçekleştirilmiştir. Ancak, bu ilk aşıların etkisi kısa süreli olmuştur. Daha sonra, 1960'lı yıllarda geliştirilen aşılar, kabakulak virüsünün zayıflatılmasıyla daha etkili bir koruma sağlamıştır. Bu aşılar, günümüzde de kullanılmakta olup, kabakulak hastalığının kontrol altına alınmasında önemli rol oynamaktadır.

Kabakulak aşısının yan etkileri genellikle hafif ve geçicidir. Aşı yapılan bölgede hafif ağrı ve şişkinlik gibi yan etkiler görülebilir. Bunun dışında, aşıdan 5-12 gün sonra hafif ateş oluşabilir. Bu etkiler dışında ciddi yan etkiler tespit edilmemiştir. Aşı olan kişilerde nörolojik etkiler görülmez. Ancak, hamile kadınlara ve bağışıklık sistemi hastalıkları olanlara, bağışıklık sistemini baskılayan tedavi uygulanan kişilere önerilmez. Hamilelikte anne karnındaki bebekler açısından sorun olabilir ve düşük riski yaşanabilir. Bazı aşılar yumurta alerjisi olanlarda uygulanmazken, kabakulak aşısı yumurta alerjisi olanlara dahi yapılabilir. Trombositopenik purpura ya da trombositopeni öyküsü olan kişilerde de önlem alındığı takdirde aşı uygulanabilir. Kişiye yakın zamanda kan ya da kan ürünleri verilmişse, immunoglobulin verilmişse kabakulak aşısı yaklaşık 3-11 ay ertelenerek yapılabilir.

Kabakulak aşısı, düzenli yapıldığı ülkelerde hastalığın ciddi derecede azalmasına katkı sağlamıştır. Kişilere uygulanan tek doz kabakulak aşısı %90-95 oranında korunma sağlarken, ikinci doz aşıdan sonra bu koruyuculuk %95-99 oranına çıkmaktadır. Bu koruyuculuk, aşının soğuk zincir kurallarına göre taşınması ve uygulanmasıyla sağlanabilir. Kabakulak aşısı, her yaş grubundan kişilere uygulanabilir ve kabakulak hastalığına karşı etkili bir koruma sağlar.