Kabakulak, tükürük bezlerini ve sinir sistemini etkileyen viral kökenli bir rahatsızlıktır. Epidemik parotit olarak bilinen kabakulak, aşılamanın yaygınlaşmasıyla birlikte çoğu ülkede kontrol altına alınmış olsa da, az gelişmiş ülkelerde hala bir sorun olmaya devam etmektedir. Çocukluk dönemi hastalığı olarak bilinen kabakulak, bu çağda geçirmemiş olan yetişkinlerde de görülebilir. Kabakulak bulaşıcı bir hastalıktır ve kulak altındaki şişlikle karakterizedir. En fazla görüldüğü mevsimler ise kış ve bahar aylarıdır. Havadan solunum yoluyla, hapşırma ve öksürük gibi etkenlerle kolayca bulaşabilen kabakulak, ilk 3 hafta içinde herhangi bir belirtiye yol açmaz. Bu süreçten sonra belirtiler ortaya çıkar. Bir kez kabakulak geçiren kişiler, bu hastalığa karşı ömür boyu bağışıklık kazanır. Çocukluk çağında geçirilen kabakulak, yetişkinlikte geçirilene göre daha hafif etkilerle atlatılır.

Hastalarda ortaya çıkan fiziksel belirtiler kabakulak tanısında kolaylık sağlar. Özellikle hastanın çevresindeki kişilerde de kabakulak hastalığının görülmüş olması tanıyı kolaylaştırır. Çünkü bulaşıcı olan kabakulak toplumda salgınlara neden olabilir. Hastanın tükürük bezlerinde oluşan şişlik, yapılacak fiziki muayeneyle rahatlıkla görülebilir. Kan testlerinde antikor seviyesinde tespit edilen yükseklik, kabakulak kesin tanısında kullanılır.

Kabakulak virüsünün kana karışmasıyla birlikte, vücuttaki organları olumsuz şekilde etkilemesi söz konusudur. Organ iltihaplanmaları nedeniyle hastalarda ciddi riskler oluşabilir. Hastada beyin zarı etkilenirse, menenjit hastalığı ortaya çıkabilir. Bu durumda hastalarda şiddetli baş ağrısı, kusma ve ense sertliği gibi semptomlar ortaya çıkabilir. Bu belirtiler oluşursa, hastaya acilen müdahalede bulunulmalıdır. Sadece beyin değil, başka organlarda da iltihap oluşarak hastada farklı etkiler görülebilir. Yumurtalıklar etkilenirse, hastanın kısırlık sorunu yaşaması söz konusu olabilir. Eğer gebeliğin ilk aylarında kabakulak geçirilirse, gebelik düşükle sonuçlanabilir. İltihaplanma gözyaşı bezlerini etkilerse, hastada görme sorunları da yaşanabilir.

Bu hastalığa özel bir tedavi yöntemi yoktur. En önemli tedavi yolu, hastanın ev istirahati yapmasıdır. Kabakulak belirtileri yaklaşık 1-2 hafta etkisini sürdürecektir. Bu süreçte gerekirse ağrı gibi semptomlar ilaç tedavisiyle hafifletilebilir. Hastaların bol sıvı alması, beslenmesine dikkat etmesi, özellikle C vitamini alması bağışıklık sistemini güçlendirecek ve hastalığın daha kolay atlatılmasını sağlayacaktır. Bu dönem asitli içeceklerden de kaçınılması ağrıyı hafifletmeye yardımcı olur. Kabakulak bulaşıcı olduğu için hastanın sağlıklı kişilerden ayrı tutulması da önemlidir.

Kabakulak hastalığından korunmak için çocukların 1-1,5 yaşlarında ilk doz, 4-5 yaşlarında da ikinci doz MMR aşısı yapılması gerekir. Bu şekilde kabakulak hastalığından %95 oranında korunmak mümkündür. Çocukluk çağında aşılama yapılmadıysa, özellikle hamilelik sürecinde kadınlar aşılanmalıdır. Kabakulak menenjit hastalığının en önemli nedenlerinden biri olduğu için, bu hastalıktan korunmak önemlidir. Bu yüzden çocukların aşılanması ihmal edilmemelidir.