Kabakulak, paramiksovirüs ailesine ait bir virüsün neden olduğu, tükürük bezlerinde enfeksiyon ve iltihaplanma ile karakterize edilen bir hastalıktır. Özellikle çocukluk çağında yaygın olarak görülmekle birlikte, çocukluk döneminde geçirmeyen yetişkinlerde de ortaya çıkabilir. Kabakulak, genellikle kış ve bahar aylarında daha sık görülür. Öksürme, hapşırma ve enfekte kişinin öpmesi gibi yollarla damlacık enfeksiyonu şeklinde bulaşır. Virüs, solunum yoluyla vücuda girer ve hastalığın belirtileri genellikle 2-3 hafta sonra ortaya çıkar. Kabakulak geçiren kişiler, bu hastalığa karşı ömür boyu bağışıklık kazanır ve tekrar hastalanmazlar.

Kabakulak virüsü kana karışarak vücuda yayılabilir ve çeşitli organlarda iltihaplanmaya neden olabilir. Beyin zarına ulaştığında menenjite yol açabilir, bu da şiddetli baş ağrısı, kusma ve ensede sertlik gibi belirtilerle kendini gösterir. Menenjit belirtileri görüldüğünde derhal bir sağlık profesyoneline başvurulmalıdır.

Virüs, beyin dışında pankreas, böbrek ve sinirler gibi diğer organlarda da iltihaplanmaya neden olabilir. Kadın ve erkek üreme organlarında iltihaplanma, kısırlık ile sonuçlanabilir. Hastalığın şiddetlenmesi sonucunda sağırlık ve gebeliğin erken dönemlerinde düşükler meydana gelebilir. Ayrıca, gözyaşı bezlerinde iltihaplanma gözde görme bozukluklarına yol açabilir. Ancak bu durum nadir olarak görülür.

Kabakulak tanısı genellikle klinik muayene ile konulur. Doktor, hastanın tükürük bezlerindeki şişliği ve diğer belirtileri değerlendirir. Kan testleri genellikle tanı için gerekli değildir, ancak bazı durumlarda kandaki antikor seviyeleri incelenerek tanı desteklenebilir. Antikorların yüksek olması kabakulak tanısını doğrular.

Kabakulak virüs kaynaklı bir hastalık olduğu için antibiyotiklerle tedavi edilemez. Tedavi genellikle semptomları hafifletmeye yöneliktir. Ateş düşürücü ve ağrı kesiciler kullanılabilir. Hastanın bol sıvı alması ve dinlenmesi önerilir. Genellikle bu basit tedavi yöntemleri yeterlidir. Ancak kusma, dalgınlık ve bağırsak problemleri yaşandığında mutlaka bir uzmana başvurulmalıdır. Kabakulak aşısı, bu hastalığa karşı en etkili koruyucu önlemdir ve mutlaka yapılmalıdır.

Hastalar, enfeksiyonun yayılmasını önlemek için en az iki hafta boyunca diğer kişilerden izole edilmelidir. Hastalığın başlangıç evresinde gammaglobulin uygulanması önerilir. Şişmiş tükürük bezlerini rahatlatmak için sıcak kompresler kullanılabilir. Bu dönemde hasta, katı gıdalar tüketemeyeceğinden, sıvı gıdalarla beslenmelidir.

Kabakulaktan korunmanın en etkili yolu, MMR (Kızamık, Kabakulak, Kızamıkçık) aşısını yaptırmaktır. Aşı, diğer aşılarla birlikte veya tek başına uygulanabilir ve herhangi bir zararı yoktur. Çocuklarda 1-1.5 yaş ve 4-5 yaşlar arasında iki doz şeklinde uygulanmalıdır. Bu aşı, kişiyi hastalığa karşı %95 oranında korur. Aşı hamilelere uygulanamaz ve aşı yapıldıktan sonraki 3 ay içinde hamilelik önerilmez. MMR aşısı bulunmadan önce kabakulak, menenjitin en yaygın nedenlerinden biriyken, günümüzde bu hastalığın görülme sıklığı oldukça azalmıştır.