Kabakulak kısırlığa neden olur mu?

Kabakulak, genellikle çocukluk çağında görülen viral bir enfeksiyondur. Çoğunlukla tükürük bezlerinin şişmesiyle karakterizedir ve ateş, halsizlik gibi belirtiler eşlik eder. Ancak ergenlik sonrası dönemde veya yetişkinlikte geçirilen kabakulak, bazı komplikasyonlara yol açabilir. Bunlardan biri de erkeklerde kısırlık riskidir.

Kabakulak virüsü (paramiksovirüs), tükürük bezlerinin yanı sıra diğer organları da etkileyebilir. Erkeklerde testislere (yumurtalıklara) yayılım gösterdiğinde "orşit" adı verilen testis iltihabına neden olur. Bu durum:

• Testislerde ağrı, şişlik ve kızarıklığa yol açar.
• İltihap, sperm üretiminden sorumlu hücrelere zarar verebilir.
• Şiddetli vakalarda testis dokusunda atrofi (küçülme) görülebilir.

Testislerin tek taraflı veya çift taraflı tutulumu, kısırlık riskini belirler. Çift taraflı tutulumda sperm üretimi ciddi şekilde azalabilir veya tamamen durabilir.

Kabakulak geçiren her erkekte kısırlık görülmez. Risk faktörleri şunlara bağlıdır:

• Ergenlik sonrası dönemde hastalığın geçirilmesi (erişkin erkeklerde risk daha yüksektir).
• Testis tutulumunun şiddeti ve yaygınlığı.
• Uygun tedavinin zamanında başlanmaması.

Araştırmalar, kabakulağa bağlı orşit gelişen erkeklerin yaklaşık %30-50'sinde sperm sayısında geçici veya kalıcı azalma olduğunu, ancak tam kısırlık oranının %10-15 civarında seyrettiğini göstermektedir.

Kabakulaktan korunmanın en etkili yolu aşılamadır. Kızamık, kızamıkçık ve kabakulak (KKK) aşısı, çocukluk döneminde rutin olarak uygulanır ve hastalığın şiddetini veya komplikasyon riskini büyük ölçüde azaltır.

Eğer kabakulak tanısı konduysa ve testis tutulumu belirtileri (ağrı, şişme) varsa:

• Yatak istirahati ve testislerin yüksekte tutulması önerilir.
• Ağrı kesici ve anti-inflamatuar ilaçlar kullanılabilir.
• Erken dönemde buz uygulaması şişliği azaltabilir.

Kısırlık şüphesi durumunda, semen analizi (sperm testi) ile sperm sayısı ve kalitesi değerlendirilir. Gerektiğinde üreme yardımcı teknikler (tüp bebek vb.) ile gebelik sağlanabilir.

Kabakulak, özellikle ergenlik sonrası erkeklerde kısırlığa yol açabilen ciddi bir enfeksiyondur. Ancak aşı ile korunmak mümkündür. Hastalık geçirildiğinde erken tedavi ve düzenli takip, komplikasyon riskini azaltmada kritik rol oynar.